آنچه گفته شد تاریخچه متالوژی به عنوان یك هنر یا فن بود اما متالوژی به عنوان یك علم، دانش نسبتا جوانی است كه تنها صدسال از عمر آن میگذرد و با كشف روشهای جدید استخراج و تصفیه فلزات ، شناسایی مشخصات ساختاری و فیزیكی مواد، فنون جدید شكل دادن و تولید فلزات متولد شده است. علمی كه به دو بخش كلی متالوژی استخراجی و صنعتی تقسیم میشود كه البته هر دو بخش مذكور در دانشگاههای كشور ما نیز به عنوان دو گرایش از رشته مهندسی مواد تدریس میگردد.
تواناییهای مورد نیاز و قابل توصیه
توانایی علمی : دانشجویان این رشته باید در فیزیك و شیمی و ریاضی قوی باشند. نیاز به آشنایی با زبان انگلیسی در این رشته بیش از دیگر رشتههای مهندسی اهمیت دارد.
توانایی جسمی: قدرت بدنی و توان جسمانی بالا و آمادگی كار در شرایط سخت.
علاقمندیها : ذهنی خلاق و كنجكاو باید داشته باشد و همچنین باید به این رشته علاقمند باشد.
توانایی مالی: ارزان بودن و فراوانی مواد سرامیكی از ویژگیهای این رشته است.
توانمندیهای لازم برای موفقیت
متالوژی استخراجی و متالوژی صنعتی
بسیاری از مردم تصور میكنند كه یك مهندس متالوژی فقط در كنار كورهكار میكند و به همین دلیل برای موفقیت در این رشته، اصل را بر قدرت?بدنی و توان جسمانی بالا میگذارند اما این یك تصور اشتباه است چون با وجود آن كه یك مهندس متالوژی نباید به فكر پشتمیزنشینی بوده و باید آمادگی كار در شرایط سخت را داشته باشد، اما بدون شك مهندس این رشته بیش از توان جسمانی خوب نیاز به ذهنی خلاق و كنجكاو دارد و همچنین باید به این رشته علاقهمند باشد تا بتواند به پیشبرد علم متالوژی كمك كرده و یا حداقل در بازار كار، مهندسی موفق گردد.
همچنین دانشجویان این رشته باید در فیزیك ، شیمی و ریاضی قوی باشند. چون برای مثال فولاد خود به تنهایی بیش از 2000 نوع مختلف دارد و انتخاب نوع فولاد نیز برای ساخت یك قطعه بسیار مهم است. یعنی مهندس متالوژی باید با خواص فیزیكی و شیمیایی هر یك از انواع فولاد آشنایی داشته باشد تا بتواند فولاد مناسب را برای ساخت قطعه مورد نظر خویش انتخاب كند.
مهندسی سرامیك
وقتی صحبت از مهندسی مواد میشود، دو علم شیمی و فیزیك اهمیت ویژهای پیدا میكند. چرا كه بررسی خواص مواد بدون آشنایی با این دو علم امكانپذیر نمیباشد.
همچنین دانشجوی این رشته علاوه بر فیزیك و شیمی باید از دانش ریاضی اطلاعات كافی داشته و قدرت تجزیه و تحلیل خوبی داشته باشد.
آشنایی با زبان انگلیسی در تمام رشتههای مهندسی ضروری است. اما در مهندسی سرامیك این ضرورت بیشتر احساس میشود چرا كه این رشته نسبتا جدید میباشد و در نتیجه كتابهای علمی آن كمتر به زبان فارسی ترجمه شده است.
معرفی گرایشهای مقطع کارشناسی
در مجموع مهندسی مواد دارای سه گرایش: متالوژی استخراجی ، متالوژی صنعتی و سرامیك می باشد.
متالوژی استخراجی و متالوژی صنعتی
دانشمندان ، مواد صنعتی را به سه گروه عمده فلزات، پلاستیكها و سرامیكها تقسیمبندی كرده و فلزات را به عنوان بزرگترین گروه مواد صنعتی معرفی میكنند.
در این میان علم متالوژی در برگیرنده هر كاری است كه روی فلزات و سنگ معدنهای آنها انجام میشود یعنی متالوژی استخراجی با تهیه فلزات از سنگ معدن اولین قدمها را برمیدارد و سپس متالوژی صنعتی محصول فلزی قابل مصرف را تولید میكند.
متالوژی استخراجی حدفاصل بین مهندسی معدن و شاخه صنعتی متالوژی است. چرا كه تمامی موادی كه ما از آنها استفاده میكنیم به صورت تودههای سنگی كه دارای ناخالصیهای زیادی هستند (عیارشان پایین است) در معادن قرار دارند و باید بعد از كشف و استخراج به یاری تكنولوژی متالوژی استخراجی، مراحلی را طی كنند تا قابل مصرف گردند. یعنی لازم است كه یك مهندس متالوژی با انجام یكسری فرآیندها مانند خردكردن سنگ معدن با دستگاههای موسوم به سنگشكن، تغلیظ سنگ معدن با استفاده از روشهای مغناطیسی و شناور سازی و عملیات ذوب و پالایش، عیار سنگ را بالا برده و سنگ را به صورت شمش كه تقریبا خالص است تحویل صنعت بدهد و سپس به یاری دانش نظری و علمی متالوژی صنعتی، محصول فلزی قابل مصرف به طور مستقیم یا غیرمستقیم تولید گردد.
به عنوان مثال آنچه در كارخانه ذوب آهن اصفهان تا مرحله تهیه شمش آهن خام (چدن) انجام میشود، عمدتا مربوط به متالوژی استخراجی است و آنچه پس از این انجام میدهند و محصول فلزی قابل مصرف مستقیم یا غیرمستقیم تولید میكنند، در حیطه دانش نظری و علمی متالوژی صنعتی قرار دارد مانند تهیه نورد كه برای ساخت میله، ورق، تیرآهن و پروفیلهای مختلف آهنی و غیرآهنی مورد استفاده قرار میگیرد.
متالوژی استخراجی شامل جدا كردن فلزات از سنگ معدن و تصفیه آنها (تولید فلزات) ، شناخت انواع كورهها، سوختها و فعل و انفعالات شیمیایی میشود. این گرایش انواع متعددی از روشها را در بر میگیرد كه از جمله میتوان به كانهآرایی، پرعیار كردن مواد معدنی، ذوب كردن، تصفیه فلز مذاب و تولید شمش فلز اشاره كرد. همچنین متالوژی صنعتی عبارت است از روشهای مختلف تولید مصنوعات فلزی كه مهمترین این روشها: متالوژی پودری (تهیه قطعات فلزی با استفاده از پودر آنها)، شكل دادن (نورد ، آهنگری، پرسكاری و كشیدن) ، جوشكاری و ماشینكاری (شكل دادن مواد توسط تراش و برش) است. همچنین در متالوژی صنعتی خواص و مشخصات فیزیكی ، ساختاری و مكانیكی مواد بررسی میشود.
مهندسی سرامیك
واژه سرامیك كه از كلمه یونانی كراموس گرفته شده است به معنای سفالینه یا شی پخته شده است. چرا كه منشا پیدایش این علم، سفالینهها هستند كه بشر اولیه آنها را از گل رس میساخت و قدمت آنها به بیش از 6000 سال قبل، یعنی پیش از كشف و استفاده از فلزات میرسد و هنوز نیز استفاده از ساختههای سفالی در جوامع مختلف رونق دارد. و شاید به همین دلیل هرگاه نام سرامیك برده میشود، بسیاری از مردم تنها به یاد ظروف سفالی و دیگر سفالینهها میافتند. در حالی كه علم سرامیك نوین محدود به ساخت ظروف گلی و سفالینههای سنتی دیگر نمیشود، بلكه این علم اكنون به عنوان شاخه بسیار مهمی در علوم مختلف بویژه علوم فنی و مهندسی مطرح است و در تمامی علوم و صنایع از جمله در كامپیوترها، راكتورهای اتمی، صنایع پیچیده الكترونیكی، صنایع ذوب فلزات و ... كاربرد پیدا كرده است.
امروزه سرامیك را هنر ساخت ظروف سرامیكی و سفالینهها نمیدانیم؛ بلكه آن را به صورت علمی وسیعتر از ساخت اینگونه وسایل تعریف میكنیم. بر این اساس میتوان گفت كه سرامیك به طور كلی هنر و علم ساختن و به كاربردن اشیاء جامدی است كه اجزاء تشكیلدهنده اصلی و عمده آنها مواد غیرآلی و غیرفلزی است یعنی علم سرامیك علاوه بر سفالینهها شامل انواع چینیها، دیرگدازها، فرآوردههای رسی ساختمانی ، مواد ساینده، لعابهای چینی، سیمان، شیشه، مواد مغناطیس غیرفلزی، فروالكتریكها، تك بلورهای مصنوعی و محصولات پیچیدهتر دیگر میشود.
به عبارت دیگر فرآوردههای سرامیكی به دو دسته عمده تقسیم میشوند كه عبارتند از :
الف ) سرامیكهای سنتی كه اساسا مواد اولیه آنها را سیلیكاتها تشكیل میدهند و شامل انواع محصولات رسی، سیمان، شیشههای سیلیكاتی و چینیها میشود.
ب) سرامیكهای نوین كه برای جوابگویی به نیازهای مخصوص مانند مقاومت حرارتی بیشتر، خواص مكانیكی بهتر، خواص الكتریكی ویژه و مقاومت شیمیایی افزونتر بوجود آمدهاند.
دانشجویان مهندسی سرامیك كه یكی از گرایشهای مهندسی مواد است، در طول دوره تحصیلی خود پس از كسب پایههای علمی و مهندسی لازم، كلیه فرآیندهای ساخت سرامیكها را از مواد اولیه و آماده سازی آن گرفته تا كنترل كیفی محصولات ساخته شده و ارتباط بین ساختمان و خواص این مواد فرا میگیرند.
به طور كلی مواد و مصالح صنعتی به سه گروه بزرگ فلزات، پلاستیكها و سرامیكها تقسیم میشوند. كه مشخصه اصلی سرامیكها، مقاومت بسیار زیاد آنها در برابر تاثیر مواد شیمیایی و دماهای بالا است. یعنی بیشتر فرآوردههای سرامیكی مانند اجزای متشكله خود، در برابر آب، اسیدها، گازها، نمكها و دماهای بالا مقاومت خوبی دارند و به همین سبب در ساختن قطعات مقاوم نسبت به خوردگی و یا در روشهای حفاظت از خوردگی از سرامیكها استفاده زیادی میشود.
یكی دیگر از ویژگیهای مواد سرامیكی نیز ارزانی و فراوانی نسبی این مواد است. كه از جمله میتوان به خاك رس، فلدسپات (به طور عمده شامل سیلیكات آلومینیوم)، ماسه كوارتزی (به طور عمده اكسید سیلیسیوم)، اكسیدهای مختلف آهن و آلومین (اكسید آلومینیوم) اشاره كرد. حال مهندسان سرامیك با كنترل نوع و نسبت تركیب مواد اولیه، فرآوردههای گوناگونی مانند آجر و كاشی، آجر نسوز، ظروف چینی و سفالی، لعابها (به عنوان روكش فلزات و سرامیكهای دیگر)، آلومین و تیتانات باریوم (در الكترونیك)، دی اكسید اورانیوم (به عنوان سوخت هستهای) لعل یا نارسنگ (در لیزر)، شیشه و سیمان طراحی و تولید میكنند.
آینده شغلی و بازار كار
متالوژی صنعتی و متالوژی استخراجی
هر كالایی را كه در زندگی روزمره خود به كار میبریم یا حاوی فلز است و یا برای ساخت و تولید آن نیاز به فلز میباشد. برای مثال كلیه وسایل حمل و نقل از خودرو گرفته تا كشتی، هواپیما و قطار برای حركت به فلزات یا اجزای فلزی نیاز دارند. همچنین در تمامی ساختمانها از خانههای كوچك گرفته تا آسمانخراشها فلز به كار رفته است. به عبارت دیگر امروزه متالوژی در كلیه صنایع نقش مهمی را ایفا میكند و در نتیجه موقعیت شغلی فارغالتحصیلان این رشته نیز بسیار گسترده است.
چرا كه فارغالتحصیلان این رشته در گرایش متالوژی استخراجی با شناخت روشهای استخراج فلزات و بهرهبرداری از واحدهای متالوژی استخراجی و بخشهای وابسته میتوانند روشهای مقرون به صرفه استخراج فلزات و تصفیه و بازاریابی عناصر فلزی را ارائه دهند و همچنین فارغالتحصیلان گرایش متالوژی صنعتی به دلیل آشنایی با ساختمان، خواص فیزیكی و شیمیایی، فرآیند ساخت فلزات و درك ارتباط بین ساختار فلزات و آلیاژها با خواص آنها میتوانند امور مربوط به انتخاب، شناسایی و تهیه مواد فلزی را انجام دهند و به طراحی و ساخت قطعات فلزی نظارت داشته باشند و روشهای تولید این قطعات را گسترش داده و بهبود بخشند.
در كل میتوان گفت كه فارغالتحصیلان این رشته در هر دو گرایش میتوانند مدیریت كارخانههای استخراجی و تولید فلزات و سرپرستی بخشهای مختلف این كارخانهها را برعهده داشته و یا به عنوان محقق و پژوهشگر به رفع مشكلات متالوژیكی این بخشها بپردازند.
دكتر وقار استاد متالوژی دانشگاه تهران در همین زمینه میگوید:
?فارغالتحصیلان متالوژی استخراجی میتوانند جذب مراكزی شوند كه به فرآیند استخراج و تولید مواد اولیه فلزی (آهنی و غیرآهنی) از كانههای مربوط میپردازند و فارغالتحصیلان متالوژی صنعتی نیز میتوانند در مراكزی كه با تولید قطعات فلزی سروكار دارند مانند صنایع ریختهگری، صنایع متالوژی پودر، صنایع خودروسازی و ابزارسازی مشغول به كار شوند.
مهندس متالوژی استخراجی میتواند در صنایع نفت و پالایش و همچنین صنایع آهنی و غیرآهنی مانند ذوب آهن اصفهان ، مجتمع مس سرچشمه و آلومینیم اراك فعالیت بكند. مهندس متالوژی صنعتی نیز میتواند در صنایع فولادسازی، صنایع دفاع، هواپیماسازی، كشتیسازی، تراكتورسازی، خودروسازی و ساخت قطعات مختلف وسایل خانگی از جمله یخچال ، كولر، ماشین لباسشویی، تلویزیون و ضبط صوت فعالیت نماید.
مهندسی سرامیک
سرامیكها به سبب دوام در دماهای زیاد، ارزانی و فراوانی مواد اولیه و سهولت تهیه آنها و همچنین به سبب خواص ویژه الكتریكی، مغناطیسی، نوری و هستهای در رشتههای گوناگون علم و تكنولوژی كاربردهای فراوان دارند و هر روز نیز كاربردهای جدیدتری برای آنها پیدا میشود. برای مثال امروزه قطعات سرامیكی در قسمتهای مختلف توربینگازی به كار میروند و یا از ماده سرامیكی آلومین به عنوان ساینده (برای سنگزدن و پرداختكاری فلزات) و ماده اولیه ساخت بوته و آجرهای دیرگداز استفاده میشود. همچنین میتوان به تك بلورهای سیلسیم اشاره كرد كه در صنایع الكترونیكی بخصوص ساخت آی سیها به كار میروند و تحول شگرفی در صنایع الكترونیك ایجادكردهاند كه نمونه ساده آن همین ماشینحسابها و ساعتهای كوارتزی است.
با توجه به این كه موادی مثل برنج و مس به مرور به علت خوردگی شیمیایی به بدن آسیب میرسانند، به تازگی علم پزشكی از سرامیكها به عنوان تقویت كننده و یا جایگزین شونده اعضای بدن بویژه استخوانها استفاده میكند.
امروزه صنایع سرامیك برای رشد اكثر صنایع اهمیت بسیاری دارند. برای مثال صنایع متالوژی و سایر صنایعی كه با درجه حرارت بالا سروكار دارند، مصرفكننده مواد دیرگداز هستند و یا صنایع الكترونیك احتیاج به قطعات مختلف سرامیكی با خواص الكترونیكی و مغناطیسی مطلوب دارند. همچنین صنایع اتومبیل سازی ، صنایع ساختمانی، صنایع تولید نیرو ، مخابرات و بالاخره هر خانه و خط تولید هركارخانهای نیاز به فرآوردههای سرامیكی دارد و در نتیجه رشد و شكوفایی و خودكفایی اقتصادی كشورها بدون ایجاد و گسترش صنایع سرامیك امكانپذیر نخواهد بود .
كاوشهای باستانشناسی نشان میدهد كه ساخت اشیاء سرامیكی در ایران؛ از زمانهای بسیار قدیم متداول بوده است. اشیاء و مجسمههای رسی ساخت ایران كه قدمت برخی از آنها به چندهزار سال میرسد، در اكثر موزههای ایران و جهان نگاهداری میشوند. در دوران تمدن اسلامی نیز ساخت ظروف چینی با لعابهای تزئینی گوناگون و همچنین صنعت كاشیكاری بسیار رونق داشته است.
این كاشیها پس از گذشت صدها سال از نظر لعاب و رنگ و كیفیت كاشی در موقعیت بسیار مطلوبی هستند و در مقایسه با كاشیهای امروزی مرغوبتر به نظر میرسند. اما این فن و هنر كه در دوران گذشته پیشرفت زیادی كرده بود به یكباره متوقف شد و ما به واردكنندگان فرآوردههای سرامیكی تبدیل شدیم و صنایع كوچك و سنتی كه در روند تكاملی خود میتوانستند به صنایع پیشرفته و مدرن تبدیل شوند در نطفه خفه گردیده و ابتدا محصولات وارداتی و سپس كارخانجات وارداتی وابسته، جلوی رشد و گسترش صنایع داخلی را گرفتند.
چرا كه این كارخانجات از نظر مواد اولیه، ماشینآلات و ادارهكنندگان و برنامهدهندگان وابسته بوده و به جای حركت در جهت رشد و شكوفایی اقتصادی در جهت وابستگی سیر میكردند. البته پس از انقلاب، گامهایی در جهت قطع وابستگی این كارخانجات برداشته شد و امید است كه در آینده نیز با برنامهریزی صحیح در این زمینه، علاوه بر خودكفا كردن كارخانجات موجود، در جهت گسترش صنایع سرامیك مستقل و احداث كارخانجات موجود، در جهت گسترش صنایع سرامیك مستقل و احداث كارخانجات جدید گامهای اساسی برداشته شود.
در حال حاضر ما كارخانههای عمده كاشیسازی، چینیسازی، تولیدكننده مواد نسوز، تولید كننده سرامیكهای الكتریكی ، شیشهسازی، آجرسازی و سیمان داریم كه فارغالتحصیلان رشته سرامیك میتوانند در آنها مشغول به كار گشته و به افزایش كارایی و راندمان كارخانه و همچنین بهبود كیفیت محصول آن كمك نمایند.
وضعیت نیاز کشور به این رشته در حال حاضر
بعلت اینکه امروزه متالوژی در کلیه صنایع نقش مهمی را ایفا می کند نیاز کشور به این رشته و فارغ التحصیلان این رشته نسبتاً زیاد و فراوان است.
پیش بینی وضعیت آینده رشته در ایران
فارغ التحصیلان گرایش متالوژی استخراجی با شناخت روشهای استخراج فلزات و بهره برداری از واحدهای متالوژی استخراجی و بخشهای وابسته می توانند روشهای مقرون به صرفه در این زمینه را ارائه دهند و در گرایش متالوژی صنعتی می توانند به دلیل آشنایی با ساختمان .
خواص فیزیکی و شیمیائی ، فرآیند ساخت فلزات و درک ارتباط بین ساختار فلزات و آلیاژها با خواص آنها، می توانند امور مربوط به انتخاب، شناسایی و تهیه مواد فلزی را انجام دهند و به طراحی و ساخت قطعات فلزی نظارت داشته باشند و روشهای تولید این قطعات را گسترش داده و بهبود ببخشند . در مورد گرایش سرامیک بعلت مشکلات اقتصادی و نیز بعلت گسترده شدن صنایع و کاربرد علوم این رشته در آنها به نظر می رسد در آینده نزدیک سرمایه گذاری بیشتری در مورد فارغ التحصیلان و زمینه های کاری آن انجام گیرد .

انجام پایان نامه,انجام پایان نامه حقوق,انجام پایان نامه علوم سیاسی,انجام پایان نامه مدیریت,انجام پایان نامه مطالعات منطقه ای,انجام پایان نامه ارتباطات,انجام پایان نامه دکترای حقوق,انجام پایان نامه دکترای علوم سیاسی,انجام پایان نامه تاریخ,انجام پایان نامه روابط بین الملل,انجام پایان نامه مدیریت اجرایی,انجام پایان نامه روان شناسی,انجام پایان نامه مهندسی,انجام پایان نامه مهندسی صنایع,انجام مقالات,انجام پایان نامه رشته های فنی,انجام پایان نامه حقوق جزا,انجام پایان نامه حقوق بین الملل,انجام پایان نامه اقتصاد,انجام مقاله,انجام پایان نامه مدیریت مالی,انجام پایان نامه مهندسی کشاورزی

http://www.sepehrdaneshco.com